واژگان پرکاربرد در سیستم‌های داده‌برداری

در این نوشتار برخی از اصطلاحات و واژگان سیستم‌های داده‌برداری و گردآوری داده‌ها تعریف می‌شود.

آمايش سيگنال یا تطبیق سیگنال

آمایش سیگنال یا تطبیق سیگنال (Signal Conditioning) به معني اجراي هرگونه تغييرات لازم در مورد سيگنال آنالوگ ورودی، پیش از اعمال آن به مبدل آنالوگ به ديجيتال (A/D) است.

ابزار مجازی

برنامه‌ای که در محيط نرم‌افزار لب‌ویو (LabVIEW) نوشته شده است. در اين برنامه می‌توان نمای ظاهری ابزارهای اندازه گيری را به صورت مجازی شبيه‌سازی کرد.

ايزوله‌سازی (جداسازی)

يکی از روش‌های آمايش سيگنال که در آن، سيگنال‌های دريافتي از ترانسدیوسرها (تراگردان‌ها) به دليل ايمنی بيشتر، از رايانه جدا می‌شوند.

در این رابطه بخوانید:

سیستم داده‌برداری چیست؟

تافتگر (مالتی‌پلکسر)

تافتگر یا مالتی‌پلکسر (Multiplexer) وسيله‌ای است که يکی از چند ورودی را انتخاب و اطلاعات آن را به يک خروجیِ تنها کليدزني (سوئيچ) می‌کند.

تراگردان یا ترانسدیوسر (مبدل)

تراگردان یا مبدل یا ترانسدیوسر (Transducer) وسيله‌ای است که نوعی از انرژی را به نوعی ديگر تبديل می‌کند.

ترموکوپل (جفت‌گرمایی)

ترموکوپل يک زوج رسانای ناهمگون است که طوری به يکديگر متصل شده‌اند که هرگاه دو پيوند آن در دماهای متفاوت باشد، يک نيروی محرکه الکتريکي در نتيجه آثار ترموالکتريکي پديد می‌آيد.

تقويت کردن

يکي از روش‌های آمايش سيگنال است که درجه وضوح و دقت سيگنال ديجيتال را افزايش و نويز را کاهش می‌دهد.

همچنین بخوانید:

تفاوت سنسور، ترانسدیوسر و ترانسمیتر فشار چیست؟

حسگر

حسگر یا سنسور (Sensor) وسيله‌ای است که يک سيگنال ولتاژ يا جريان خروجی متناسب با کميت فيزيکیِ مورد اندازه‌گیری (نظير دما و صوت و …) را توليد می‌کند.

خطی‌سازی

فرآیند تصحيح سيگنال خروجی يک وسيله مانند يک تراگردان به منظور خطی کردن تغييرات سيگنال خروجی نسبت به يک سيگنال ورودی است.

فيلتر (صافی) کردن

يکي از روش‌های آمايش سيگنال که به کاربر اجازه می‌دهد تا نويز (اختلال) و سيگنال‌های ناخواسته را از سيگنال مورد نظر حذف يا تضعيف کند.

کرنش‌سنج (استرین گیج)

کرنش‌سنج یا استرین‌گیج (Strain Gauge) يک المنت اندازه‌گیری برای تبديل نيرو، فشار، کشش و …، به سيگنال الکتريکي است.

همچنین بخوانید:

واژگان و اصطلاحات پرکاربرد در استانداردهای اندازه‌گیری

نمونه‌بردار و نگهدار

مداری که همراه با يک مبدل آنالوگ به ديجيتال مورد استفاده قرار می‌گيرد تا يک سيگنال را بگيرد و نگاه دارد، تا بتوان آن را به‌وسيله مبدل آنالوگ به ديجيتال تبديل کرد.

A/D

تبديل آنالوگ به ديجيتال.

ADC

مبدل سيگنال آنالوگ به ديجيتال. يک دستگاه الکترونيکی يا يک تراشه است که سيگنال‌های آنالوگ را به مقادير عددی يا ديجيتال تبديل می‌کند.

D/A

تبديل سيگنال ديجيتال به آنالوگ.

DAC

مبدل سيگنال انالوگ به ديجيتال. يک دستگاه الکترونيکی يا يک تراشه که مقادير ديجيتال را به ولتاژ يا جريان آنالوگ متناظر با آنها تبديل می‌کند.

DAQ

اين عبارت به طور کلی برای جمع‌آوری داده‌ها (داده‌برداری) اطلاق می‌شود و معمولاً همراه با مبدل A/D (آنالوگ به ديجيتال) به کار برده می‌شود.

بايد مراقب بود که DAQ با DAC اشتباه گرفته نشود. DAC مخفف عبارت Digital to Analog Conversion است، همان D/A، و به مبدلي گفته می‌شود که سيگنال ديجيتال را به آنالوگ تبديل می‌کند. معمولاً تراشه‌ای که برای انجام اين تبديل به کار می‌رود، DAC ناميده می‌شود.

همچنین ببینید:

نشنال اینسترومنتس، ان‌آی (NI)

DC

مخفف Direct Current به معنای جريان مستقيم است. اين نوع سيگنال برخلاف AC به معنای جريان متناوب است. اين عبارت در مواردی به کار برده می‌شود که سيگنال مورد نظر ثابت و فرکانس آن صفر باشد. در موارد ديگر نظير بحث داده‌برداری، عبارت DC براي سيگنال‌هایی با فرکانس (بسامد) خيلي پايين (کمتر از يک ثانيه) نيز به کار می‌رود.

باس ارتباطي چندمنظوره (GPIB)

GPIB سرواژه‌ی عبارت General Purpose Interface Bus به معنای باس ارتباطي چندمنظوره است. اين باس به صورت يک باس ارتباطی استاندارد جهانی براي ابزارها و دستگاه‌هایی که با رايانه در ارتباط هستند به کار می‌رود. اين باس براي نخستین بار در دهه 60 ميلادی توسط شرکت Hewlet Packard جهت برقراری ارتباط بين ابزارهای اندازه گيری و رايانه ابداع گرديد.

LabVIEW

لب‌ویو (LabVIEW) يک محيط برنامه‌نویسی گرافيکی که در آن به جای استفاده از دستورات متنی از آيکن‌های اجرایی استفاده می‌شود.

SCXI

SCXI سرواژه‌ی عبارت Signal Conditioning eXtension for Instrumentation است. اين سيستم يک وسيله آمايش با قابليت و کارايی بالاست که به صورت يک جعبه جداگانه موجود است.

VXI

VXI سروژاه‌ی عبارت VME eXtension for Instrumentation که VME خود سروژاه‌ی عبارت Versa-Modular Encoder است.

VXI يک سيستم با قابليت و کارايی بسيار بالاست که براي اندازه‌گیری و گردآوری داده به کار می‌رود. جعبه VXI معمولاً حاوی يک کارت اصلي رايانه است. بنابراين استفاده از رايانه در اين سيستم الزامی نيست.

مرجع: کتاب راهنماي جامع LabVIEW. نوشته فربد قابوسی، چاپ اول. تهران: نشر آفرنگ، 1382

همچنین بخوانید:

نرم‌افزار لب‌ویو (LabVIEW) چیست؟

در ادامه بخوانید:

معرفی استانداردهای اندازه‌گیری و تست