معرفی
شیرهای کروی یا گلوب ولو (Globe Valve) نامشان را از روی بدنه کروی خود گرفته‌اند، با شیرهای توپی متفاوت می‌باشند و برای تنظیم جریان در خطوط لوله استفاده می‌شوند.
گلاب ولوها از یک دیسک متحرک و یک سیت‌رینگ ساکن (Stationary Ring Seat) داخل یک بدنه کروی تشکیل شده‌اند. همچنین دارای حرکت خطی می‌باشند. در داخل بدنه یک پلاگ متحرک قرار دارد که با چرخش آن شیر باز و بسته می‌شود. این پلاگ معمولاً دیسک نامیده می‌شود. در شیرهای کروی، پلاگ یا دیسک به استمی متصل می‌شود که با چرخش هندویل عمل می‌کند (در شیرهای دستی). استم به صورت عمودی بالا و پایین می‌رود. معمولاً شیرهای کروی اتوماتیک از استم‌های نسبتاً نرم‌تری نسبت به مدل رزوه‌ای استفاده می‌کنند. باز و بسته کردن استم آن نیز با اکچویتر انجام می‌شود. نشیمن‌گاه‌ها به صورت موازی در یک سطح یا به صورت متمایل در جهت جریان قرار دارند.
سه مدل که Wye، Zee و Angle بیشترین استفاده را در بین دیگر طراحی‌های این شیر دارند.
اگرچه شیرهای کروی در گذشته بدنه‌های گوی‌مانند و کروی داشتند و نام‌گذاری آن‌ها نیز به همین دلیل بوده است، اما امروزه بسیاری از شیرهای کروی جدید حتی دیگر بدنه‌های کروی ندارند. اگرچه هنوز هم همان کاربرد قدیمی خود را حفظ کرده‌اند.
شیرهای کروی حتماً باید به درستی در خطوط لوله نصب شوند. جهت جریان داخل بدنه این شیرها با پیکان مشخص شده است و از بالا به پایین است. این شیر به عنوان شیر یک‌جهتی شناخته می‌شود و حتماً باید هم جهت با فشار باشد یا به عبارتی دیگر از زیر نشیمن‌گاه عبور کند.
شیر کروی کرین (Crane)
انواع مختلف دیسک‌ها در شیرهای کروی
دیسک‌های موجود در شیرهای کروی مدل‌های گوناگونی دارند. سه طرح زیر از مهم‌ترین طراحی‌های دیسک در این نوع شیرها می‌باشند:
- Ball Type
- Needlec Type
- Composite Type
Ball Disk: از این مدل در دما و فشارهای پایین استفاده می‌شود. همچنین توانایی خفه‌کردن جریان را دارند اما در اصل وظیفه آن‌ها قطع و وصل جریان می‌باشد.
Needle Disk: این طراحی نسبت به مدل Ball و Composition جریان را بهتر خفه می‌کند. اشکال گسترده‌ای از پلاگ‌های بلند و مخروطی برای شرایط مختلف جریان‌ها موجود است.
Composition: از این طراحی برای قطع بهتر جریان استفاده می‌شود. در این مدل از رینگ‌های سخت و غیرفلزی استفاده می‌شود.
انواع شیرهای کروی
این شیرها بر اساس بدنه به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
- Z Type
- Y Type
- Angle Type
در این رابطه بخوانید:
تقسیم‌بندی شیرهای کروی بر اساس اتصال بدنه و بونت
بونت رزوه‌ای (Screwed Bonnet): این مدل ساده‌ترین طراحی موجود محسوب می‌شود و در شیرهای ارزان استفاده می‌شود.
بونت پیچ‌دار (Bolted Bonnet): این مدل محبوب‌ترین طراحی در بین بقیه مدل‌ها را دارا می‌باشد و در بسیاری از شیرهای کروی استفاده می‌شود. این طراحی به گسکت برای آب‌بندی مفصل در بین بدنه و بونت نیاز دارد.
بونت جوشی (Welded Bonnet): این طراحی نیز در جایی که بازکردن شیر مورد نیاز نباشد محبوبیت و وعمومیت دارد. آن‌ها وزن کمتری نسبت به مدل Bolted Bonnet دارند.
بونت (Pressure-Seal Bonnet): از این مدل به طور گسترده در جایی که فشار و دما بالا است کاربرد دارند. در این نوع شیر هرچه فشار موجود در فضای خالی بالای بدنه بیشتر باشد، فشار وارد شده بر گسکت نیز افزایش می‌یابد و عمل نشت‌بندی به خوبی انجام می‌گیرد.
کاربردهای شیرهای کروی
شیرهای کروی در سیستم‌هایی که کنترل جریان و آب‌بندی عالی مورد نیاز است استفاده می‌شوند.
- برای تخلیه گاز در فشار بالا و تخلیه مایع در فشار پایین و زمانی که آب‌بندی و ایمنی جزءِ خواسته‌های مورد نیاز باشد، استفاده می‌شود.
- این شیر می‌تواند در سرویس‌های آب آشامیدنی، شیمیایی، هوا، روغن کاری و تقریباً همه سرویس‌هایی که افت فشار در آن‌ها مهم نباشد مورد استفاده قرار بگیرد.
- این شیرها همچنین به عنوان شیرهای کنترلی اتوماتیک به کار می‌روند.
اما در آن‌ها، از استم‌های نرم‌تری نسبت به مدل رزوه‌ای استفاده می‌شود و با بالا و پایین رفتن اکچویتر نصب شده باز و بسته می‌شود.
مزایای شیرهای کروی
- در مقایسه با شیرهای دروازه‌ای (Gate Valve) بهتر بسته می‌شوند.
- برای باز و بسته کردن مکرر مناسب بوده و بدون ترس از ساییده شدن سیت و دیسک می‌توان از آن استفاده کرد.
- به سادگی تعمیر می‌شوند، به صورتی که می‌توان از قسمت بالای شیر به سیت و دیسک دسترسی داشت
- عملگر این نوع شیرها نسبت به شیر دروازه‌ای به دلیل کوتاه‌تر بودن طول حرکت مجرابند، سریع‌تر عمل می‌نمایند.
- معمولاًبا اکچویتر اتوماتیک عمل می‌کنند.
معایب شیرهای کروی
- مقاومت‌ها و اختلالات در مسیر جریان باعث ایجاد افت فشار می‌شود
- افت فشار ایجاد شده از دو یا تعداد بیشتری Right Angle Valve بسیار زیاد است. دلیل آن تغییر زاویه‌های متعدد می‌باشد
- در فشارهای بالا در خطوط لوله ضربات سیالات می‌تواند بخش‌های داخلی تریم را تخریب کند
- شیرهای بزرگ نیاز به نیروی کافی جهت باز کردن دارند که صدای بسیار بلندی را نیز ایجاد می‌کند
- معمولاً شیرهای کروی از دیگر شیرهای با همین کلاس فشاری سنگین‌تر می‌باشند
در ادامه بخوانید:
